Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) w swoich Wytycznych dotyczących likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych podkreśla, że kosztorysy napraw powinny być sporządzane rzetelnie, transparentnie, w oparciu o aktualne dane rynkowe i technologie producenta. KNF zaleca m.in. uwzględnianie wszystkich technologicznych etapów naprawy, brak automatycznego stosowania potrąceń wartości części oraz precyzyjne dokumentowanie ustaleń kosztorysowych
Pełny dokument i szczegóły znajdziesz tutaj: Wytyczne KNF dla rynku ubezpieczeniowego.
Otrzymując kosztorys naprawy pojazdu, warto samodzielnie lub przy wsparciu rzeczoznawcy ocenić jego kompletność i zgodność z obowiązującymi standardami rynkowymi. Kompletny kosztorys nie tylko powinien obejmować wszystkie widoczne uszkodzenia, ale także odpowiadać rzeczywistej technologii naprawy pojazdu i być przygotowany w sposób przejrzysty dla klienta.
Podstawową kwestią jest dokładna analiza zakresu uszkodzeń ujętych w kosztorysie. Każde uszkodzenie powstałe w wyniku zdarzenia powinno zostać odpowiednio opisane i uwzględnione w kosztorysie zarówno pod względem części zamiennych, jak i zakresu robót. Jeśli kosztorys pomija niektóre uszkodzenia widoczne na zdjęciach lub stwierdzone podczas oględzin, może to świadczyć o jego niepełności. Pełny opis uszkodzeń jest podstawą nie tylko do prawidłowej naprawy, ale także do poprawnej likwidacji szkody.
Każdy właściciel pojazdu ma prawo żądać od swojego ubezpieczyciela pełnej, przejrzystej i kompletnej informacji o zakresie oraz metodzie przeprowadzonej naprawy. Jeżeli kosztorys budzi wątpliwości, warto skorzystać z opinii niezależnego rzeczoznawcy, który oceni jego poprawność i kompletność.
Kolejnym ważnym aspektem jest technologia naprawy. Zgodnie z zaleceniami KNF, naprawy powinny być realizowane zgodnie z dokumentacją techniczną producenta pojazdu. Oznacza to, że w kosztorysie powinny zostać uwzględnione wszystkie niezbędne etapy naprawy, takie jak demontaż, przygotowanie powierzchni, lakierowanie, odtworzenie powłok ochronnych, kalibracja systemów bezpieczeństwa czy ustawienie geometrii zawieszenia. Pominięcie jakiegokolwiek z tych elementów może skutkować niewłaściwym przywróceniem pojazdu do stanu sprzed szkody.
Ważnym elementem, na który należy zwrócić uwagę, jest także obecność elementów jednorazowych. Współczesne pojazdy wyposażone są w wiele komponentów, które po demontażu muszą zostać zastąpione nowymi, np. śruby o kontrolowanym momencie dokręcania, uszczelki, napinacze pasów czy elementy systemów bezpieczeństwa. Ich nieuwzględnienie w kosztorysie powoduje ryzyko niepełnej lub niebezpiecznej naprawy. Zgodnie z wytycznymi oraz praktyką rynku, koszty ich wymiany powinny być ujęte w kalkulacji.
Nieodzownym elementem kompletnej naprawy – niestety często pomijanym – jest wykonanie konserwacji i zabezpieczeń antykorozyjnych naprawianych elementów. Kosztorys powinien przewidywać wykonanie zabezpieczenia spawów, połączeń i powierzchni lakierniczych, co jest niezbędne dla zapewnienia trwałości naprawy. Brak takich pozycji w kosztorysie wskazuje na jego niekompletność i może prowadzić do przyspieszonego zużycia naprawionych elementów.
Analiza stawek robocizny powinna być kolejnym krokiem. Zgodnie z rekomendacjami KNF, stawki roboczogodzin powinny odpowiadać realnym stawkom rynkowym w danym regionie oraz standardowi usług warsztatu, który będzie realizował naprawę. Zbyt niskie stawki mogą uniemożliwiać prawidłowe wykonanie wszystkich prac zgodnie z technologią producenta, co w konsekwencji naraża właściciela pojazdu na utratę jakości naprawy.
Ubezpieczyciel powinien jasno informować klienta, jakie stawki zostały przyjęte w kalkulacji i na jakiej podstawie. Jeśli zastosowana stawka odbiega od wartości rynkowych, klient powinien być o tym poinformowany oraz mieć możliwość przedstawienia własnej oferty naprawy.
Należy w związku z tym sprawdzić dokładnie czy zastosowana w kosztorysie stawka jest rzeczywista na rynku lokalnym. I czy nie jest wynikiem rabatu za takie usługi dla dużych podmiotów, a w związku z tym nie będzie przysługiwać poszkodowanemu, gdyby sam decydował się na naprawę pojazdu w innym, niż wskazany serwis partnerski zakładu ubezpieczeń.
Próby arbitralnego ograniczania stawek lub ich narzucania, bez odniesienia do realnych kosztów rynkowych, są niezgodne z zasadami prawidłowej likwidacji szkody i mogą prowadzić do odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń przed organami nadzoru.
Przy ocenie kosztorysu należy zwrócić uwagę także na ceny części zamiennych. Powinny one odzwierciedlać aktualne ceny rynkowe i pochodzić od wiarygodnych dostawców. Szczególną ostrożność należy zachować, gdy części oznaczone są kodem „U” (z systemów takich jak Audatex), ponieważ wymagają one indywidualnej weryfikacji cenowej. Dodatkowo, zgodnie z wytycznymi KNF, stosowanie potrąceń amortyzacyjnych powinno być wyraźnie uzasadnione i odpowiednio udokumentowane, a klient powinien być o tym poinformowany.
Ważne jest także, aby sprawdzić poprawność użycia kodów warunkowych w kosztorysie. Nieprawidłowe przypisanie kodów, takich jak kod 20, 22 czy 24, może prowadzić do nieprawidłowego naliczenia wartości naprawy. Na przykład kod 20 powinien być stosowany wyłącznie w sytuacji ręcznego wprowadzenia cen części spoza bazy systemowej, natomiast kod 22 – gdy części są dostępne w bazie i nie wymagają korekt. Użycie kodu 24 powinno być jasno uzasadnione w przypadku części naprawianych.
Jeżeli opinia rzeczoznawcy samochodowego potwierdzi zaniżenie odszkodowania przez ubezpieczyciela, to koszty usługi rzeczoznawcy samochodowego powinny zostać zwrócone.
W tej sprawie Sąd Najwyższy opublikował uzasadnienie uchwały z dnia 2 września 2019 r. (III CZP 99/18), podjętej na wniosek Rzecznika Finansowego, z którego wynika, że jeśli opinia rzeczoznawcy samochodowego wykaże zaniżenie odszkodowania przez ubezpieczyciela, klient nie powinien mieć problemów z uzyskaniem zwrotu jej kosztów.
Jak powyższe rozpatrują Sądy?
„(…) zlecenie przez poszkodowanego osobie trzeciej ekspertyzy na potrzeby dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela pozostaje w normalnym związku przyczynowym w rozumieniu art. 361 § 1 KC z wypadkiem komunikacyjnym, a koszt tej ekspertyzy wchodzi w określony w art. 361 § 2 KC zakres szkody objętej należnym odszkodowaniem od ubezpieczonego i tym samym od ubezpieczyciela, jeżeli w stanie faktycznym sprawy, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności, zlecenie ekspertyzy, jak i jej koszt, były celowe, niezbędne, konieczne, racjonalne, wystarczająco uzasadnione z punktu widzenia efektywnej realizacji roszczenia odszkodowawczego. Wymagania te może spełniać w szczególności ekspertyza dotycząca okoliczności wypadku lub rozmiaru szkody powypadkowej, której koszt jest ekonomicznie uzasadniony.Wydatek, o którym mowa, stanowi stratę w rozumieniu art. 361 § 2 KC, wchodzącą w zakres szkody, za którą odpowiada ubezpieczony, a w konsekwencji i ubezpieczyciel, dlatego że ze względu na subsydiarny charakter ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej koszty dochodzenia likwidacji szkody od ubezpieczyciela należy traktować na równi z kosztami dochodzenia likwidacji szkody od ubezpieczonego; innymi słowy koszty dochodzenia likwidacji szkody od ubezpieczyciela zastępują koszty dochodzenia likwidacji szkody od ubezpieczonego”.— Za: Uzasadnienie Sygn. akt III Ca 2299/22 Sądu Okręgowego w Łodzi.
Podobne stanowisko wyraża Rekomendacja nr 24 KNF która mówi, że ubezpieczyciel jest odpowiedzialny za zwrot uzasadnionych wydatków związanych z sporządzeniem opinii lub ekspertyzy przez osobę trzecią, jeśli jest to niezbędne do skutecznego dochodzenia świadczenia.
Chcesz lepiej zrozumieć, jakie dokumenty i informacje zostały wykorzystane do ustalenia odpowiedzialności i wysokości proponowanego odszkodowania? Kluczem może być uzyskanie akt szkody. Jeśli chcesz uzyskać akta szkody, skorzystaj z naszego wniosku, który pomoże Ci uzyskać niezbędne informacje.
Podsumowując, kompletny kosztorys naprawy pojazdu powinien uwzględniać wszystkie widoczne i ukryte uszkodzenia, opierać się na technologii producenta, zawierać wymianę elementów jednorazowych, uwzględniać konserwację antykorozyjną, stosować rynkowe stawki robocizny, bazować na aktualnych cenach części oraz poprawnie wykorzystywać kody warunkowe. Zgodność z wytycznymi KNF gwarantuje, że likwidacja szkody przebiega transparentnie i uczciwie, a właściciel pojazdu może być pewny jakości naprawy.
