Wymagania dotyczące funkcjonalności I bezpieczeństwa maszyn na rynku europejskim regulują m.in. Dyrektywa Maszynowa (2006/42/WE) i Dyrektywa Narzędziowa (2009/104/WE). Jednym z wymogów jest posiadanie kompletnych i szczegółowych instrukcji obsługi, niezbędnych dla zgodności maszyny oraz zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania.Właściwe zastosowanie tych wytycznych weryfikowane jest m.in. w procesach odbioru technicznego, takich jak SAT (Site Acceptance Test) i FAT (Factory Acceptance Test). Zapewnia, że maszyny spełniają niezbędne standardy od momentu produkcji po instalację u klienta.

Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE – podstawa zgodności technicznej.

Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE (zastąpiona przez rozporządzenie 2023/1230/UE, które zacznie obowiązywać od 2027 roku) została wdrożona w polskim prawie poprzez Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 roku. Określa m.in. wymogi dotyczące dokumentacji, którą muszą dostarczać producenci maszyn. Jest to podstawa dla bezpieczeństwa, użyteczności oraz bezproblemowej eksploatacji maszyn i obejmuje kluczowe aspekty takie jak:

1. Dane identyfikacyjne:
   • Każda dokumentacja powinna zawierać pełne dane producenta, takie jak nazwa, adres, oraz szczegóły kontaktowe. W przypadku, gdy producent posiada przedstawiciela na terenie UE, jego dane także powinny znaleźć się w dokumentacji.
2. Opis maszyny:
   • Dokumentacja powinna zawierać szczegółowy opis typu, modelu oraz specyfikacji technicznych maszyny, łącznie z informacjami na temat przeznaczenia, warunków użytkowania oraz możliwych sytuacji nietypowych.
3. Instrukcje dotyczące bezpieczeństwa:
   • Instrukcje muszą obejmować wszystkie wymagane środki ostrożności, w tym ochronę użytkownika przed zagrożeniami resztkowymi, które nie mogły zostać wyeliminowane na etapie projektowania.
4. Regulacje i konserwacja:
   • Opis procedur konserwacyjnych, które należy wykonywać regularnie, aby zachować maszynę w stanie zgodnym z wymogami bezpieczeństwa.

Dyrektywa Maszynowa wymaga, aby wszystkie maszyny wprowadzane na rynek UE były wyposażone w odpowiednią dokumentację, obejmującą instrukcje obsługi. Nadchodząca nowelizacja przepisów przewiduje możliwość dostarczenia instrukcji zarówno jako fizyczny dokument, jak i w formie cyfrowej. Co znacząco zwiększa wygodę i dostępność dokumentacji.

Co powinna zawierać instrukcja maszyny?

Instrukcja powinna być sporządzona tak, aby operator maszyny podczas jej czytania nie miał żadnych wątpliwości co do jej treści. Wszystkie instrukcje obsługi dotyczące maszyn muszą posiadać przynajmniej następujące informacje:

1. Firmę i pełny adres producenta i jego upoważnionego przedstawiciela;
2. Podanie nazwy, typu i modelu maszyny
3. Deklarację zgodności lub dokument przedstawiający jej treść
4. Ogólny opis maszyny
5. Rysunki, schematy, opisy i objaśnienia niezbędne do użytkowania, konserwacji i naprawy maszyny oraz sprawdzenia prawidłowości jej działania
6. Opis stanowiska lub stanowisk pracy, które mogą zajmować operatorzy
7. Opis zamierzonego zastosowania maszyny
8. Ostrzeżenia dotyczące niedozwolonych sposobów użytkowania maszyn, które, jak to wynika z doświadczenia, mogą mieć miejsce
9. Instrukcje montażu, instalacji i łączenia
10. Instrukcje dotyczące mające na celu zmniejszenie hałasu lub drgań
11. Instrukcje dotyczące oddania do użytku i eksploatacji maszyny
12. Instrukcje dotyczące szkolenia operatorów
13. Informacje dotyczące ryzyka resztkowego
14. Instrukcje w sprawie środków ochrony indywidualnej
15. Wykaz narzędzi, które można stosować w maszynie;
16. Warunki, w jakich maszyna spełnia wymagania stateczności podczas użytkowania, transportu, montażu, demontażu, postoju, badań czy możliwych do przewidzenia awarii
17. Instrukcje bezpiecznego transportu z podaniem masy maszyny i jej różnych części
18. Opis sytuacji awaryjnych i sposób postępowania w takich wypadkach
19. Opis czynności regulacyjnych i konserwacyjnych wraz z instrukcjami
20. Specyfikacje części zamiennych
21. Informacje na temat emisji hałasu
22. Informacje na temat promieniowania emitowanego przez maszynę.

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa (DTR) a Dyrektywa Maszynowa

W Polsce termin Dokumentacja Techniczno-Ruchowa (DTR) był przez lata powszechnie używany do opisu dokumentów maszyn. Obecnie, zgodnie z Dyrektywą Maszynową, zastępuje się go pojęciem instrukcja obsługi. Ten standardowy termin sprawia, że dokumentacja jest spójna z europejskimi regulacjami i bardziej przystępna dla międzynarodowych użytkowników.

Dyrektywa Narzędziowa 2009/104/WE – Bezpieczeństwo Pracowników

Dyrektywa Narzędziowa (2009/104/WE), ujęta w polskim prawie poprzez Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 roku, skupia się na aspektach ochrony pracowników przy korzystaniu z narzędzi i maszyn. W ramach tej dyrektywy pracodawcy są zobligowani do dostarczenia użytkownikom instrukcji użytkowania, która jasno określa zasady bezpiecznego i ergonomicznego użytkowania maszyny.

Kluczowe aspekty Dyrektywy Narzędziowej

1. Bezpieczeństwo użytkowania:
   • Instrukcje użytkowania muszą obejmować zasady bezpieczeństwa pracy oraz ergonomii stanowiskowej, które chronią pracowników przed potencjalnymi zagrożeniami.
2. Ochrona zdrowia pracowników:
   • W dokumentacji powinny znaleźć się wskazówki na temat sposobów zapobiegania kontuzjom i zasad higieny pracy.
3. Instrukcje konserwacyjne:
   • Informacje te dotyczą okresowej konserwacji maszyny, mającej na celu wydłużenie jej żywotności i minimalizację ryzyka awarii.

SAT/FAT – odbiory techniczne maszyn przy wsparciu eksperta

Odbiory techniczne, takie jak SAT i FAT, są kluczowymi etapami w procesie produkcji i instalacji maszyn. FAT to test akceptacyjny przeprowadzany w fabryce producenta, mający na celu sprawdzenie, czy maszyna działa zgodnie z określonymi wymogami. SAT to test końcowy, wykonywany u klienta w rzeczywistym środowisku pracy maszyny. Oba odbiory odgrywają istotną rolę w zapewnieniu, że maszyna jest zgodna z dokumentacją techniczną, wymogami prawnymi i warunkami zakupu pomiędzy stronami transakcji.

Rola rzeczoznawcy przy SAT/FAT

Wsparcie doświadczonego rzeczoznawcy to klucz do efektywnego wdrożenia i bezpiecznego użytkowania maszyny. Dzięki temu proces jest zoptymalizowany, a ryzyko operacyjne minimalizowane. Testy akceptacyjne z udziałem rzeczoznawcy zapewniają, że instalacja maszyny spełnia wymogi techniczne i może zostać oddana do wykonywania swojej pracy.

Jest to zabezpieczenie interesów obu Stron transakcji, które niejednokrotnie ma ogromne znaczenie w sytuacji sporów pomiędzy stronami, czy też w odniesieniu do finansowania zakupu przez kredyt lub leasing.

W procesie SAT/FAT wsparcie rzeczoznawcy pozwala na:

1. Weryfikację dokumentacji:
   • Ekspert sprawdza, czy dokumentacja jest zgodna z wymogami Dyrektywy Maszynowej, dotyczy maszyny typu i modelu, która została dostarczona oraz czy odnosi się do wymogów bezpieczeństwa i ergonomii pracy.
2. Analizę ryzyka resztkowego:
   • Podczas odbioru technicznego rzeczoznawca przeprowadza analizę potencjalnych zagrożeń związanych z użytkowaniem maszyny. To pozwala na identyfikację obszarów, w których konieczne jest dodatkowe zabezpieczenie lub oznaczenie celem spełnienia wymagań.
3. Optymalizację stanowisk roboczych:
   • W trakcie testów rzeczoznawca ocenia, czy stanowiska pracy przy maszynie są ergonomiczne i bezpieczne, co jest istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa operatorów.
4. Przygotowanie maszyny do eksploatacji:
   • Rzeczoznawca sprawdza, czy maszyna działa zgodnie z założeniami projektowymi, zapewniając jej gotowość do bezpiecznego użytkowania przez końcowego klienta. Bardzo często podczas testów SAT weryfikowane są także podstawowe wymogi ilościowe i jakościowe co do możliwości produkcyjnych.

Jeśli potrzebujesz wsparcia podczas odbiorów maszyn, rzetelnej ekspertyzy technicznej lub wyceny maszyn i urządzeń, skontaktuj się z nami już dziś. Skorzystaj z profesjonalnych usług doświadczonego zespołu rzeczoznawców. Przedstawimy szczegóły i odpowiemy na wszystkie pytania. Jesteśmy przekonani, że nasza oferta spełni Twoje oczekiwania.